Natuurlijk een terugblik!

Uitgebreid terugblikken op 2023? Hoezo? Ja, ik hoor ‘t je denken. Maar als CROW praten we je graag bij. Niet alleen over cijfers, maar vooral over alle stappen die we sámen met de sector hebben gezet. Juist nu, omdat de tijd zo snel verandert. Zo houden we goed zicht op hoe we dag na dag verschil kunnen maken. Als organisatie, maar ook als sector in zijn geheel. Terechte aandacht voor ál het werk dat al is verzet. Zodat we ook enthousiast blijven over het vervolg.

Als CROW hadden we een druk jaar. Van de verduurzaming van de RAW-systematiek tot aan goedbezochte bijeenkomsten over slimme data en deelmobiliteit. Als directeur zeg ik zonder schroom: we hebben het goed gedaan. Met verbinding, wendbaarheid en betrouwbaarheid als kernwaarden zijn we net als iedere andere organisatie in Nederland volop in ontwikkeling. Je kent ons wellicht alleen van boekjes en richtlijnen, maar we zijn inmiddels op zoveel plekken aanwezig om de sector te ondersteunen. Dat wordt ook steeds meer gezien en gewaardeerd, merken we.

Digitalisering was in 2023 een terugkerend thema. Toch stond het afgelopen jaar vooral in het teken van samenwerking. Op allerlei fronten. Voor onze organisatie was het belangrijk dat we met een aantal stakeholders nieuwe afspraken konden maken over de financiering van onze producten en diensten. De sector heeft hoge verwachtingen van een onafhankelijke kennisorganisatie en wij maken die verwachtingen graag waar, maar daar horen ook duurzame financiële kaders bij. Gelukkig is dat signaal van ons uitstekend opgepakt.

De grootste stap was het vernieuwen van ons Kennisprogramma Verkeer en Vervoer – kortweg KpVV. Al jaren biedt CROW – op allerlei manieren – ondersteuning rondom het regionaal vervoer. Veelal gebeurde dat op projectbasis. In 2023 hebben we het programma nog eens goed doorgelicht. Wat zijn de wensen uit de sector? Wat willen en kunnen we zelf betekenen? De energie die daarbij vrijkwam, zal ik niet snel vergeten. Vervolgens konden we met provincies en vervoersregio’s afspraken maken voor financiering op langere termijn. We blijven het samen doen en zijn elkaars logische partners binnen al die opgaven. Daar spreekt veel vertrouwen uit en dat was voor mij wel een hoogtepunt.

En ja, je weet het: CROW doet nog véél meer. Kijk bijvoorbeeld naar onze inzet rondom Schoon en Emissieloos Bouwen en de Aanpak Duurzaam GWW. Je vindt het allemaal terug in dit uitgebreide jaaroverzicht. Maar bedenk daarbij: CROW doet het nooit alleen. We doen het voor én met jou.

Veel leesplezier!

Pieter Litjens

Interview

“De sector kijkt naar ons en vraagt proactief om hulp.”

Joost Fijneman is programmamanager Duurzaamheid bij CROW en onder meer betrokken bij de Aanpak Duurzaam GWW en het verduurzamen van de RAW-Standaard

Waar heb je voornamelijk aan gewerkt in 2023?

‘Je zou kunnen zeggen dat ik mij dagelijks inzet voor het vereenvoudigen van de duurzaamheidstransitie binnen de GWW-sector. Als programmamanager Duurzaamheid ben ik bij veel CROW-projecten betrokken. Zoals de verduurzaming van de RAW-Standaard, waar we in 2023 in twaalf paritaire werkgroepen mee zijn begonnen. Maar bijvoorbeeld ook het toevoegen van duurzame eisen aan het Provinciaal Contracten Buffet, waar we samen met provincies begin 2023 mee zijn gestart.’

‘Daarnaast heb ik mij samen met collega’s en experts uit de sector ingezet voor meer kennisdeling over de Aanpak Duurzaam GWW. Via het vernieuwde platform DGWW praten wij sinds vorig jaar de sector bij over alle ontwikkelingen rondom tools en instrumenten. Denk aan het herziene Ambitieweb, maar bijvoorbeeld ook de oplevering begin 2023 van een eerste versie van een sectorbreed Dashboard Monitoring DGWW.

Daarnaast verspreiden we via dat platform voorbeelden van samenwerking en inspirerende verhalen over de koplopers.’

‘Het mooie van CROW vind ik de bandbreedte. We denken nooit vanuit één partij of één standpunt, maar kijken goed naar het belang voor de hele sector. Dat zag je ook vorig jaar bij al die projecten terug. We verbinden opdrachtgevers, opdrachtnemers, ingenieursbureaus en belangenorganisaties en samen ontwikkelen we praktisch toepasbare kennis die voor de hele sector beschikbaar is.’

Waar ben je het meest trots op van wat er is gedaan in 2023?

‘Dat is toch wel het verduurzamen van de RAW-systematiek. Het is een dik boekwerk en voor het einde van 2026 willen we alle belangrijke hoofdstukken waarin het gaat over asfalt, beton of staal hebben aangepast. Er is al veel werk verzet door de collega’s van RAW en daar krijg ik echt energie van. Als we klaar zijn, is duurzaamheid een standaard optie bij het opstellen van bestekken. De systematiek is al een halve eeuw oud, maar wordt onverminderd vaak toegepast. De helft van alle omzet binnen de Nederlandse infrastructuur verloopt via RAW-bestekken. Daar ligt een grote kans om alle 342 gemeenten mee te krijgen in de transitie. Wij zeggen tegen de partijen die geen koploper kunnen of willen zijn: Blijf vooral de RAW-systematiek gebruiken, dan zorgen wij ervoor dat die steeds duurzamer wordt en dat jullie – door te doen wat jullie al deden – als vanzelf meegaan in die ontwikkeling.’

Wat was de grootste uitdaging en hoe is die overwonnen?

‘Dat heeft opnieuw met de verduurzaming van de RAW-systematiek te maken. Er is vorig jaar in een van de werkgroepen intensief gesproken over het hergebruik van betongranulaat als wegfundering. Nu nog wordt veel herbruikbaar beton in de puinbreker vermalen, terwijl je het ook opnieuw als beton zou kunnen inzetten. Vanuit de circulariteitsgedachte is dat laatste een veel betere optie en daar hebben we de werkgroep ook op gewezen. Na lang overleggen is besloten om de RAW-Standaard hierop aan te passen; betongranulaat is niet langer een standaard optie en dat gaat op termijn veel CO2-uitstoot besparen.’

‘Als CROW willen we een wendbare organisatie zijn die goed inspeelt op ontwikkelingen in de sector. Een mooi voorbeeld is het convenant Schoon en Emissieloos Bouwen. De afspraken lagen er, maar hoe moest dat verder in de praktijk worden gebracht? En dan merk je hoe de sector naar CROW kijkt en zegt: Help ons! Dus wij hebben in 2023 een werkgroep opgezet die aan de slag ging met teksten die een opdrachtgever kan gebruiken om het convenant direct door te vertalen in concrete projecten. Eind 2023 konden we die handreiking al overhandigen aan de sector en dat wordt enorm gewaardeerd, merk ik.’

Alles over duurzaamheid bij CROW

Het is nogal een opsomming, zo’n jaaroverzicht. Het voelt misschien ook een beetje als knopen tellen. Maar waar staan we nu? Wat is er nog nodig? Doen we wel voldoende? Die vragen stel ik ook aan mijzelf. Dan kijk ik bijvoorbeeld naar de vervangings- en onderhoudsopgave van onze infrastructuur. Jaarlijks hebben we zo’n 3 miljard euro extra nodig om verouderde bruggen en wegen in de benen te houden, berekende TNO onlangs. Tel daar de klimaatdoelstellingen bij op en denk ook even aan de krapte op de arbeidsmarkt… Nee, niets is onmogelijk. Maar ‘t is best pittig, zeg ik met enig gevoel voor understatement.

Waarom ben ik als directeur van CROW dan toch positief gestemd over die toekomst? Wat maakt mij zo enthousiast? Ik zal het maar gewoon zeggen zoals het is: júllie maken mij enthousiast. En dan heb ik het over de professionals bij al die organisaties die onze producten gebruiken en daarmee blijk geven van een dringende behoefte om de dingen beter te gaan doen. Voor jullie gaan die pakweg 150 CROW’ers dagelijks aan het werk. Ik ook.

Inmiddels zijn we een flink eind op weg in 2024. Steeds meer overheden trekken samen op, een groeiend aantal professionals wil kennis delen en ook marktpartijen staan te trappelen om verder te innoveren. Dit jaar willen we vanuit het thema klimaat en duurzaamheid ook vergaande afspraken maken over de verduurzaming van asfalt en beton. Mooie stappen en elke dag komen we verder. Terwijl ik soms ook denk: waar wachten we eigenlijk nog op? Waar zit die knop tot tempoversnelling?

“Professionals die onze producten gebruiken en daarmee laten zien dat ze dingen beter willen doen maken mij enthousiast.”

Als ik deze vraag alleen vanuit CROW beantwoord, dan begrijp ik heel goed waarom we vaak toch meer tijd nodig hebben. Wij zijn de organisatie van de collectieve kennis en die komt niet uit de lucht vallen. Een goed idee wordt pas een innovatie als die uitgebreid is getest en doorontwikkeld. Inderdaad: in de praktijk. Daar zit een flink spanningsveld. Want ja, als organisatie willen we z.s.m. de juiste toegepaste kennis bij onze gebruikers brengen. Liefst via de digitale weg, zodat we 24/7 voor een update kunnen zorgen. Maar kennis vraagt tijd, gezamenlijke inzet en vooral ook: zorgvuldigheid.

Het mag duidelijk zijn: in welk verband dan ook, CROW wil samen met de sector nadenken over nieuwe manieren om die kennis sneller te ontwikkelen en efficiënter toe te passen. Een andere opzet voor werkgroepen? Niet alleen gestolde kennis delen? Artificial Intelligence inzetten? Wellicht. Als CROW staan we altijd open voor goede ideeën, zolang wij de kwaliteit en betrouwbaarheid maar kunnen borgen.

“Het gaat over jullie en over ons.”

Even tot slot: ik hoop dat dit jaarverslag voor herkenning heeft gezorgd. En inspiratie natuurlijk. Want het gaat over jullie en over ons. Vanuit CROW proberen we sinds jaar en dag de partijen te verbinden. Daar zit onze grote kracht en dat zullen we ook in 2024, 2025 en de jaren daarna met veel plezier blijven doen. Daarom zeg ik: pluk de vruchten van elkaars werk, zoek die samenwerking en blijf optimistisch over de stappen die we als collectief kunnen zetten.

Pieter Litjens