Als kennisexpert bij CROW op het gebied van asfalt was dit voor hem een uitgelezen kans om het aanbrengen van Warm Mix Asfalt (WMA) live te zien. De CROW Richtlijn Warm Mix Asfalt (WMA) biedt de gehele asfaltsector duidelijke kaders voor de productie en verwerking van WMA, waarmee de milieu-impact van asfaltwegen aanzienlijk wordt verkleind. We gingen in gesprek met Jacques over de verduurzaming van asfalt en de nieuwe richtlijn WMA.

Wat houdt de richtlijn Warm Mix Asfalt in en waarom is deze opgesteld?

‘De CROW Richtlijn Warm Mix Asfalt v1.01 biedt de gehele asfaltsector duidelijke kaders voor de productie en verwerking van WMA. Daarmee wordt de milieu-impact van asfaltwegen aanzienlijk verkleind. De richtlijn is opgesteld in het kader van duurzaamheid en als extra stimulans voor de branche om focus aan te brengen.’

‘We zien dat er veel goede initiatieven zijn en nieuwe duurzame producten worden ontwikkeld. Vaak worden er dan één of twee proefvakken aangelegd en daarna sterft het een stille dood. Dat is zonde. De bedoeling van de richtlijn is dat de opschaling binnen bepaalde oplossingsrichtingen van de grond komt. Uiteraard met oog voor het spanningsveld dat er bestaat tussen wat je openbaar opneemt in de richtlijn en het verdienmodel van de markt.’

Waarom is de richtlijn een belangrijke en duurzame mijlpaal voor de sector?

‘Doordat het asfalt op een lagere temperatuur wordt geproduceerd, bespaar je energie. Dat scheelt heel veel kubieke meters gas die je minder hoeft te stoken. Daarnaast vermindert de CO2-uitstoot.’

‘Die CO2-reductie is in Nederland het belangrijkste doel, terwijl in bijvoorbeeld Duitsland de insteek is om schadelijke emissies terug te brengen. Maar schonere lucht voor arbeiders en omwonenden in stedelijk gebied zijn positieve bijkomende aspecten die net zo goed gelden voor Nederland.’

Wat betekent de lagere productietemperatuur in de praktijk?

‘In het verleden werd regulier asfalt geproduceerd bij circa 180 graden Celsius. In de richtlijn WMA is dat verlaagd naar maximaal 140 graden Celsius. Dat scheelt dus flink, maar brengt ook technische uitdagingen met zich mee.’

‘Bitumen wordt minder vloeibaar bij een lagere temperatuur. Het blijft wat stijver. Dat heeft consequenties voor de verwerkbaarheid. Daarom zoeken producenten naar het ideale additief, zodat je het asfalt ook bij een lagere temperatuur op dezelfde manier kunt verwerken. Zonder dat het additief negatieve invloed heeft op de veroudering van het aangelegde asfalt. Denk bijvoorbeeld aan spoorvorming door vrachtwagenverkeer.’

Hoe worden acceptatievakken gebruikt om dit te testen?

‘Acceptatievakken zijn bedoeld om opdrachtgevers vertrouwen te geven. Met een geslaagd acceptatievak toon je als asfaltproducent aan dat je een bepaald asfaltmengsel kunt produceren. En als tweede dat je in staat bent om het te verwerken tot een weg.’

‘Een onafhankelijke verificateur voert controles uit tijdens de productie in de asfaltcentrale en tijdens de aanleg van het acceptatievak. Daarna volgt onderzoek op boorkernen door een onafhankelijke onderzoeksinstelling. Na het succesvol doorlopen van de procedure wordt de producent met het mengsel toegevoegd aan de lijst van te accepteren WMA-mengsels. Zodat opdrachtgevers met vertrouwen het Warm Mix Asfalt-mengsel van deze producent kunnen inzetten.’

Wat viel je op toen je ging kijken bij de aanleg van de acceptatievakken?

‘Het verschil in verwerkbaarheid zag ik met eigen ogen tijdens de aanleg van een acceptatievak in de gemeente Barneveld. Daar werden drie varianten van één type deklaag aangebracht. Zeker in de hoeken waar asfalt met de hand bijgeschept moest worden, zag je dat het ene asfaltmengsel veel makkelijker op te scheppen was dan het andere. Dit heeft dus invloed op de arbo-omstandigheden. Een mooie stimulans om na te denken over mechanisatie van het werkproces.’

‘Van de aanleg van de acceptatievakken maakte ik foto’s. Ook schreef ik er een aantal LinkedIn-berichten over. Dat een van mijn foto’s is gebruikt voor de voorkant van de richtlijn is extra leuk.’

Welke rol speelt het Asfaltkwaliteitsloket bij de richtlijn WMA?

‘Asfaltproducenten die een product, dat onder de richtlijn valt, hebben laten valideren bij het Asfaltkwaliteitsloket of het Innovatie TestCentrum op TRL 8 of 9 (TRL staat voor Technology Readiness Level) ontvangen hiervoor een certificaat. Zij hoeven geen acceptatievakken aan te leggen. Dat geldt nu concreet voor de asfaltproducten LEAB en Lynpave.’

‘De route via het Asfaltkwaliteitsloket en het Innovatie TestCentrum op TRL 8 of 9 is vooral geschikt voor oplossingsrichtingen waarmee een producent al jarenlang ervaring heeft. Terwijl een asfaltproducent die gaat werken met een voor hem nieuwe techniek met een acceptatievak aantoont dat hij deze techniek beheerst. Ik juich het toe als opdrachtgevers daaraan meewerken.’

Welke ontwikkelingen zie je voor de toekomst?

‘Een verdere temperatuurverlaging naar 110 graden Celsius. Daarnaast bestaat de wens om meer technieken en alternatieve producten aan de richtlijn toe te voegen. Uiteraard betrekken we daar de verschillende stakeholders bij, net zoals bij de tervisielegging van de richtlijn WMA. Daar kregen we zo’n 300 reacties, die onder andere gingen over de herbruikbaarheid van WMA en de binnenlandse én buitenlandse ervaring met specifieke producten.’

‘De totstandkoming van de richtlijn was een proces met de nodige gevoeligheden, maar opdrachtgevers en opdrachtnemers hebben elkaar toch weten te vinden. In relatief korte tijd.’

Naar de richtlijn WMA

Als je als opdrachtgever of opdrachtnemer gebruikmaakt van geïntegreerde contracten is de kans groot dat je ergens tegenaan loopt wat onduidelijk is, niet lekker werkt of iets waar een beter proces voor kan worden ingericht. Met het project ‘GC-toolkit’ willen we het opstellen, lezen en uitvoeren van UAV-GC-contracten eenvoudiger en begrijpelijker maken. Met het project ‘GC-toolkit’ standaardiseren we termen, bevorderen we interactie tussen partijen in de sector en stellen we beschrijvingen op van een contractdossier van UAV-GC-projecten. Een beschrijving is een algemene inleiding gekoppeld aan verwijzingen naar reeds beschikbare normen, producten en cursussen.

Hiermee maken we het makkelijker om een contractdossier op te stellen en uit te voeren. Deze beschrijvingen zijn straks beschikbaar via de contractstructuur en via onderdelen binnen het bouwproces zoals kabels en leidingen, wijzigingen, vergunningen en het ontwerpproces. In 2024 zijn we gestart met dit project en hebben we flinke stappen gezet. TAUW helpt ons hierbij. Collega Vincent van der Heem en Chantal Schrijver van TAUW vertellen hierover. 

‘Als eerste zijn de gegevens uit de Staat van het OV in het dashboard gezet, daarna is de OV-Klantenbarometer toegevoegd en in april dit jaar volgt tot slot Dashboard Deur tot Deur’, vertelt Martijn. De Staat van het OV en Dashboard Deur tot Deur bestaan al sinds 2016, maar tot nu toe alleen als papieren publicaties en als afbeelding op een website. Martijn: ‘We kregen vaak vragen om de data in Excel aan te leveren, maar dat kostte elke keer veel tijd. We vonden dat dit, voor ons en voor de gebruikers, handiger moest kunnen. Daarvoor hebben we het dashboard gemaakt. Alles wordt nu aangeboden in dezelfde look and feel en is daardoor veel beter toegankelijk en gebruiksvriendelijker.’

Een duidelijk landelijk beeld

De Staat van het OV is de jaarlijkse rapportage over het ov in Nederland, zowel het hoofdrailnet als het regionaal ov, met veel kencijfers, bijvoorbeeld over het aanbod (wat rijdt er aan treinen, metro’s, trams en bussen), de reizigersaantallen, de verleende subsidies, de klantwaardering en de CO₂-uitstoot. Martijn: ‘De gegevens zijn van belang voor beleidsmedewerkers, de ov-autoriteiten, vervoerders, studenten, maar ook voor het KiM, ACM en het CBS. De cijfers in de Staat van het OV worden breed geaccepteerd als dé ov-cijfers. Ze vormen de basisinformatie die alle partijen gebruiken. Die eenduidigheid is belangrijk, je weet daardoor zeker dat je allemaal over hetzelfde praat.’

Jacobien: ‘De gegevens komen uit heel veel bronnen, behalve van de ov-autoriteiten en de vervoerders bijvoorbeeld ook van het Klachtenloket Openbaar Vervoer. DOVA levert gegevens over sociale veiligheid en ProRail over de punctualiteit op het spoor. De gegevens zijn op dezelfde manier en volgens dezelfde definities verzameld en gestandaardiseerd. Daardoor is alles goed te benchmarken en zie je een duidelijk landelijk beeld.’

Dashboard Deur tot Deur brengt de ketenreis in beeld, op basis van gegevens van onder andere NS en ProRail en CBS-gegevens over inwoners en banen. Het bevat onder meer data over de stationswaardering, over knooppunten en het bereik van alle circa 50.000 haltes in Nederland; je ziet het aantal inwoners binnen een bepaalde straal van de halte. Jacobien: ‘Dergelijke gegevens zijn vooral interessant voor gebiedsontwikkelaars, ze geven een goed beeld van de situatie.’ De OV-Klantenbarometer ten slotte is misschien wel de bekendste van de drie: de jaarlijkse rapportage over de klantwaardering in het openbaar vervoer.

Makkelijker data combineren en analyses maken

Jacobien: ‘Het grote voordeel van het nieuwe dashboard is dat je alle gegevens nu met elkaar kunt combineren. De data zijn te aggregeren en je kunt zelf een selectie maken van wat je wilt zien. Je kunt bijvoorbeeld de gegevens over de bezetting van een voertuig uit de Staat van het OV combineren met het oordeel van de reiziger over die drukte uit de OV-Klantenbarometer. Die gegevens kun je in één tabel samenvoegen en downloaden om te gebruiken in je eigen publicaties. Je kunt dat over het algemeen doen per onderzoeksgebied en bijvoorbeeld ook per modaliteit. Ook kun je terugkijken tot 2018 om eventuele verschuivingen te zien. Het is dus een stuk eenvoudiger geworden om complexe data-analyses te maken nu alles bij elkaar staat.’

Wat ook bijdraagt aan het gebruiksgemak is dat de software van het dashboard ook in gebruik is bij veel gemeenten en ministeries. Het dashboard is daardoor voor veel gebruikers makkelijk herkenbaar. Martijn: ‘En voor ons binnen CROW is het ook makkelijker geworden. We kunnen de gegevens nu ook gebruiken met andere CROW-dashboards die gelijksoortig zijn opgebouwd, zoals het dashboard Duurzame mobiliteit. Dit biedt vervolgens weer kansen om in de toekomst rond bepaalde maatschappelijke opgaven data vanuit verschillende dashboards te combineren en in een nieuw dashboard te tonen. Bijvoorbeeld voor abstractere thema’s als brede welvaart. Hier wil je voor het maken van beleidskeuzes de data van ov misschien naast die van deelmobiliteit of actieve mobiliteit tonen.’ Jacobien: ‘En het mooie hiervan is dat dan niet alleen data worden verbonden en we onze achterban beter bedienen, ook de inspanningen van verschillende teams binnen CROW worden aan elkaar verbonden.’

Duo-interview 

Waar lag de focus van CROW Essit het afgelopen jaar?

Ineke: ‘2024 stond in het teken van overbruggen. Enerzijds partijen bij elkaar brengen en anderzijds een overbrugging op inhoudelijk vlak. CROW Essit is ontstaan vanuit CROW Levende Stad en iAMPro. Afgelopen jaar zijn alle betrokken partijen elkaar steeds beter gaan vinden. Vanuit het besef dat je de opgaven niet alleen kunt oplossen, maar moet samenwerken en integraal programmeren.’ ‘Binnen CROW Levende stad lag de nadruk vooral op ambities, opdrachten en inhoudelijke thema’s. Bij iAMPro draaide het om assetmanagement. Door die verschillende invalshoeken samen te brengen, zie je dat ze elkaar versterken. Als we allemaal op dezelfde wijze afspraken maken en op dezelfde manier werken, komen we met onze ambities en doelstellingen veel verder.’

‘De verbinding zag je heel mooi terug tijdens de bijeenkomsten van het netwerk. Een mooi voorbeeld hiervan vond ik de bijeenkomst ‘Elastiek van de Openbare ruimte’ die we samen met de gemeente Nijmegen organiseerden.’

Waarom vind je het belangrijk om betrokken te zijn bij CROW Essit?

Fred: ‘Ik maak al zo’n twintig jaar gebruik van de kennisdeling van CROW. Daarom draag ik zelf ook graag bij aan het uitwisselen van kennis en ervaringen in werkgroepen en binnen CROW Essit. Het is niet alleen halen, maar ook brengen. Daarin zijn de regio-overleggen van onschatbare waarde, vind ik. In deze besloten, vaste groepen delen gemeenten laagdrempelig en vertrouwelijk dilemma’s met elkaar. Daardoor leer je van zowel elkaars successen als zoektochten. Iedereen deelt openhartig informatie omdat je elkaar goed kent. Een thema dat daar aan de orde kwam, was ‘Elastiek in de openbare ruimte’, wat Ineke net ook noemde. Omdat dit voor alle professionals in de sector interessant was, is hiervoor een landelijke themabijeenkomst georganiseerd.’

Wat maakte deze Nijmeegse aanpak interessant voor de partners van CROW Essit?

‘Die heeft veel andere gemeenten geïnspireerd. Alles wat sinds de jaren 60, 70 en 80 is aangelegd in de openbare ruimte heeft niet het eeuwige leven en moet vervangen worden. Het vervelende is alleen dat niemand precies weet hoe lang het nog meegaat. Hoe elastisch is het? Dat is een gedeelde zoektocht.’

‘De gemeente Nijmegen heeft hier onderzoek naar laten doen, met hele heldere cijfers als resultaat. Bijvoorbeeld dat een woonwijk 58 jaar meegaat en hoofdwegen door een stad maar 38 jaar. Met die informatie maken we de noodzaak van investeringen inzichtelijk, schatten we risico’s in en maken we een planning. Wij hebben dat voor Nijmegen vertaald in een nota kapitaalgoederen: een doorrekening voor 50 jaar. Onze ervaringen en tips hebben we gedeeld binnen CROW Essit.’

Wat vinden jullie de belangrijkste mijlpaal van het netwerk?

Ineke: ‘CROW Essit is dit jaar echt geland. Daar ben ik het meest trots op. We hebben elkaar gevonden vanuit twee verschillende netwerken. Het netwerk heeft zijn waarde bewezen. Het is 1+1=3 en van dat gevoel wordt iedereen blij, merken we.’
Fred herkent dit: ‘Dat zie je ook terug in de serie webinars die CROW Essit organiseert samen met platform WOW en Managing Public Space. Daar zaten bijvoorbeeld ook thema’s bij van waterschappen met concrete tips over hoe zij processen op elkaar afstemmen. Dat was verrassend én leerzaam.’

Hoe vertaalt dit zich naar de praktijk?

Fred: ‘Binnen onze eigen organisatie onderzoeken wij momenteel hoe we de kennis vanuit CROW Essit breder kunnen uitrollen. De informatie uit de webinars is namelijk ook interessant voor beheerders en producteigenaren. We willen graag meer collega’s betrekken bij CROW Essit.’

Ineke: ‘Binnen het netwerk vertalen we thema’s naar de dagelijkse praktijk, zodat ze tastbaar worden. Daarnaast zien we regelmatig initiatieven vanuit het netwerk landen in projecten bij CROW. Zo houden we de verbinding met de praktijk.’

Wat is volgens jullie de grootste uitdaging op het gebied van duurzaamheid?

Fred: ‘Hoe we omgaan met circulariteit. Je kunt bij een stadsrenovatie wel zeggen dat tegels hergebruikt moeten worden, maar hoelang gaan die dan nog mee? Dat hebben we vaktechnisch nog niet goed doorgrond met elkaar.’
‘Klimaatadaptatie, biodiversiteit en duurzaamheid zijn geen nieuwe onderwerpen meer. Het is nu zaak om ze in te bedden in de bestaande werkwijzen’, vult Ineke aan.
‘We kunnen het allemaal niet alleen, dus ben slim, zoek elkaar op en leer van elkaar. Dat is belangrijker dan ooit, dus de waarde van het netwerk kan denk ik alleen nog maar verder groeien. Zelf ben ik daar niet meer bij, omdat ik vanaf eind maart ga genieten van een sabbatical. Uiteraard niet zonder dat ik op 3 april nog het NCBOR bezoek’, sluit Ineke af.

Naar de website van CROW Essit

De rekentool voor Regionale Mobiliteitsplannen (RMP’s) – de RPM-rekentool – is bedoeld als hulpmiddel voor gemeenten en regio’s om inzicht te krijgen in de effectiviteit van duurzame mobiliteitsmaatregelen op de CO₂-uitstoot in de regio. Zo kun je in de tool per regio zien hoeveel effect de verschillende maatregelen hebben op de totale uitstoot. Provincies en gemeenten kunnen hierover met elkaar in gesprek gaan en op basis hiervan (nieuw) beleid opstellen.

In 2024 is hard gewerkt om nieuwe, duurzame maatregelen aan de tool toe te voegen, namelijk: logistieke hubs en slimme logistiek, snelheidsverlaging, verduurzaming binnenvaart en zero-emissie agrologistiek. Met deze nieuwe maatregelen komt het totaal aantal nu op 17. Daarnaast geeft de tool nu niet alleen het effect op CO₂-reductie (koolstof) weer, maar ook op stikstof en fijnstof.

Denise Hilster (CE Delft) & Ronald van der Weerd (CROW) nemen je in 19 minuten mee in wat de tool inhoudt en hoe je deze kunt inzetten voor het uitstippelen van beleid binnen de regio.

Onze afdeling HR-afdeling zorgt er voor dat ieders talent binnen CROW ruimte krijgt om te groeien. Hiervoor maken we gebruik van de TMA filosofie. Deze filosofie gaat er vanuit dat organisaties op hun best zijn als mensen zichzelf kunnen zijn en werk doen dat bij hun talenten past. In onderstaande video nemen Hana en Annette je mee in wat talentontwikkeling bij CROW inhoudt.